Circulaire economie: wat, hoe en vooral waarom!
Een wereld zonder afval, een plaats waar organische stoffen, voedsel en voeding optimaal worden gebruikt en restproducten tot het absolute minimum worden teruggebracht. Wie zou daar met zijn bedrijf niet aan willen bijdragen? Nu we hebben vastgesteld dat je je afval wilt verminderen dringt het tot je door dat dit makkelijker gezegd dan gedaan is, want waar zou je moeten beginnen? De principes van circulaire economie zijn een goed begin zijn. In onderstaande blog lees je hier alles over!
Wat is een circulaire economie?
Een circulaire economie is een economisch model/systeem bestaande uit gesloten kringlopen. Hierin verliezen grondstoffen, producten en onderdelen zo min mogelijk hun waarde. Ook wordt er hernieuwbare energie gebruikt en staat systeemdenken centraal. Binnen een circulaire economie is een belangrijke pijler het reduceren van het grondstofgebruik.
Hierbij moet het grondstofgebruik tot een zo minimaal mogelijk niveau gereduceerd worden. Recycling is een tweede belangrijke pijler. Hierbij moeten grondstoffen op een hoogwaardige manier worden hergebruikt. Ook moeten producten en onderdelen zo maximaal mogelijk worden gerecycled. In een volledige circulaire economie bestaat er geen afval. Dit komt omdat in een volledige circulaire economie elke reststroom gebruikt wordt voor het maken van een nieuw product. Hierdoor ontstaan gesloten kringlopen, omdat producenten hun producten na gebruik terug nemen en recyclen.
Een ander voordeel van een circulaire economie is dat het circulair economisch systeem gevoed wordt met hernieuwbare energie. Een voorbeeld hiervan is het opvangen van laagwaardige energie zoals warmte bij het gebruik van hoogwaardige energie zoals elektriciteit. Een ander belangrijk onderdeel van een circulaire economie is systeemdenken. Bij systeemdenken wordt er rekening gehouden met de korte én lange termijn consequenties van keuzes die gemaakt moeten worden. Hierbij wordt ook de impact van de hele waardeketen meegenomen. In onderstaande afbeelding wordt het proces van een circulaire economie weergegeven.
Wat zijn de voordelen van een circulaire economie?
Een circulaire economie heeft verschillende voordelen. Zo zou bijvoorbeeld de wereldwijde economie voor $2 triljoen per jaar kunnen profiteren van effectiever grondstofbeheer. De voornaamste reden hiervan is dat de kosten van grondstoffen substantieel zullen afnemen. Een ander belangrijk voordeel van een circulaire economie is het terugdringen van de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen. Dit voordeel van een circulaire economie resulteert dus in winst voor het klimaat. Deze zou onder andere ontstaan door hergebruik, afvalpreventie en ecodesign. Maatregelen op dit gebied kunnen in de EU zorgen voor een netto besparing van €600 miljard of 8%(+/-) van de gerealiseerde omzet van bedrijven.
Ook kan een circulaire economie een stimulans zijn voor innovatie van een bedrijf/regio. Hierdoor wordt namelijk de concurrentiepositie verbeterd. Zo kan een circulaire economie er bijvoorbeeld voor zorgen dat producenten hun producten van een hogere kwaliteit kunnen maken. Hierdoor kunnen consumenten producten van een hogere kwaliteit gebruiken. Een ander bijkomend voordeel van een circulaire economie is dat Nederland minder afhankelijk zou kunnen worden van grondstoffen uit het buitenland. Dit komt omdat de gebruikte grondstoffen in een circulaire economie een langere levensduur hebben. Een circulaire economie kan dus zorgen voor een win-win situatie.
‘’De wereldwijde economie kan voor $2 triljoen per jaar profiteren van het effectievere grondstofbeheer van een circulaire economie.’’
Wat kan een circulaire economie opleveren voor Nederland?
Ook voor Nederland biedt de transitie naar een circulaire economie kansen. Zo kan Nederland minder afhankelijk worden van de import van schaarse grondstoffen en kunnen wij met een circulaire economie bijdragen aan een schoner milieu. Bij een schoner milieu kunnen ecosystemen beter herstellen. Buiten dat de aantasting van het milieu van invloed is op planten en dieren kunnen wij, de mens, er ook last van krijgen. Denk bijvoorbeeld aan de smog die kan ontstaan. Een circulaire economie kan ervoor zorgen dat de CO2 uitstoot circa 10% afneemt. Ook zou er binnen de industrie 20% water bespaart kunnen worden. Hier hebben wij nu en in de toekomst profijt van. Buiten een schoner milieu zijn er voor een circulaire economie ook economische voordelen/argumenten te benoemen. Een circulaire economie levert maar liefst 7 miljard euro en 50.000 banen op. Dit is heel erg veel.
Marcelissen is gevestigd in gemeente Venlo. Hoe kunnen wij om ons heen, dus in gemeente Venlo, al de toepassingen van een circulaire economie zien? In de principes van cradle to cradle zijn de toepassingen van een circulaire economie terug te zien. Deze worden ook in Venlo toegepast. Lees verder!
Cradle to Cradle in Venlo
Cradle to Cradle is het schoolvoorbeeld van duurzaam ondernemen. Het betekent dat alle grondstoffen die gebruikt worden volledig kunnen worden hergebruikt zonder hun waarde te verliezen. Hierdoor is er sprake van upcycling in plaats van downcycling. De gemeente Venlo is de eerste regio ter wereld die principes van cradle to cradle toepast. Een voorbeeld hiervan is het stadskantoor. Het stadskantoor in Venlo is volledig op basis van de principes van cradle to cradle gebouwd. De producten die gebruikt zijn bij de bouw van het stadskantoor zijn zo ontworpen dat de grondstoffen opnieuw te gebruiken zijn. Het stadskantoor van Venlo beschikt over de grootste groene gevel in de hele wereld. Vaak is de buitenlucht in steden door het vele verkeer en de bebouwing slecht. Een van de uitgangspunten voor de bouw van dit stadskantoor was dan ook om de buitenlucht in Venlo te verbeteren. De gebruikte planten in de gevel zijn speciaal gekozen voor het effect dat ze hebben op de omgeving. Hierdoor functioneert de gevel van het kantoor als een soort groene long. Het filtert namelijk fijnstof. De gevel bestaat uit ongeveer 42.000 planten van zo’n 40 verschillende soorten. Samen bedraagt de oppervlakte van de groene gevel ruim 2.000 m2. Overige functies van de groene gevel zijn:
Luchtzuivering
Productie van zuurstof
Geluidsisolatie
Isolatie hitte en kou
Waterberging
Plaats voor flora en fauna
Ook is het cradle to cradle principe terug te vinden bij een van de lokale verenigingen die wordt gesponsord door Marcelissen, namelijk Scopias Atletiek. Gelegen op Sportpark Vrijenbroek, heeft de vereniging in 2020 als eerste in Nederland een volledig gerecyclede atletiekbaan geopend. Hierbij is het kunststof van de oude atletiekbaan vermalen tot kleine korrels, die vervolgens opnieuw zijn gebruikt als onderlaag voor de nieuwe baan. Hierdoor draagt de atletiek vereniging met haar leden dus ook een steentje bij aan de transitie naar een circulaire economie.
Welke bijdragen moeten producenten van voedselverwerkende machines leveren aan een circulaire economie?
Producten van voedselverwerkende machinebouwers moeten een bijdrage leveren aan een circulaire economie. Een voorbeeld hiervan is circulair ontwerpen. Bij circulair ontwerpen moet CE-ontwerpen een basisvaardigheid worden voor individuen zoals engineers. Ook zouden producenten circulaire businessmodellen kunnen hanteren. Hierbij is een service-model een van de mogelijkheden. Een onderdeel hiervan is de terugname van machines. Hierdoor blijft de controle over de machines bij de producent. Een gevolg hiervan is dat een mogelijke demontage, hergebruik of recycling makkelijker wordt.
Binnen een circulair systeem is materiaalefficiency een zeer belangrijk woord. Deze is niet gebaseerd op kosten, maar op waarde behoud. De focus ligt hierbij op het optimaliseren van de productlevenscyclus en het sluiten van de grondstofketen. Ook kunnen producenten van voedselverwerkende machines een afweging maken bij het inkopen van haar voorraad. Hierbij moet de afweging gemaakt worden tussen circulaire inkoop en/of aanbestedingen. Hierdoor kan de levensduur van producten verlengd worden.
‘’Bij circulair ontwerpen moet CE-ontwerpen een basisvaardigheid worden voor individuen zoals engineers. Ook zouden producenten circulaire businessmodellen kunnen hanteren.’’
Waarom hoort de maakindustrie een circulaire industrie te zijn?
De maakindustrie hoort een circulaire economie te zijn. Hier zijn ook een aantal redenen voor. Een reden hiervoor is het verkleinen van de ecologische voetafdruk. De ecologische voetafdruk geeft voor een desbetreffend jaar een getal dat de hoeveelheid biologische productieve grond- en wateroppervlakte weergeeft dat nodig is om de consumptie van een bevolkingsgroep te handhaven. Hierdoor kan de desbetreffende bevolkingsgroep haar consumptieniveau en afvalproductie handhaven. Het verkleinen van de ecologische voetafdruk is van groot belang door de toenemende wereldbevolking en de toenemende consumptie van de mens. Hierdoor wordt de druk op de beschikbare grondstoffen en de energie van onze aarde steeds groter. Ook krijgt de maakindustrie een belangrijke rol in de omschakeling van een lineaire- naar een circulaire economie. Dit komt omdat de welvaart en het welzijn van de bevolking bij een circulaire economie vergroot wordt.
In een lineaire economie wordt er ongeremd gebruik gemaakt van verschillende (vervuilende) grondstoffen. Deze worden gebruikt bij het produceren van de producten die na het gebruik weer weggegooid worden. Dit is geen goed model. Op de transitie naar een circulaire economie kan de maakindustrie inspelen doordat ze vaak de ontwikkelaar, producent en leverancier van veel producten en diensten zijn die deze welvaart mogelijk maakt. Zie de afbeelding voor de verschillen.
Hoe draagt Marcelissen bij aan de transitie van een lineaire economie naar een circulaire economie?
Aangezien een lineaire economie een slecht model is moet er een oplossing voor bedacht worden. De oplossing hiervoor is een circulaire economie waarbij de producten hergebruikt worden en er zo zuinig mogelijk omgegaan wordt met grondstoffen. Maar, hoe doen wij dit?
Marcelissen maakt bij de productie van machines gebruik van RVS staal. Dit soort staal kan heel lang opnieuw worden gebruikt. Oftewel, geen lineair product. Ook biedt Marcelissen refurbished machines aan. Hierdoor worden machines opnieuw gebruikt en de levensduur van de machine verlengd. Ook gebruiken de machines van Marcelissen minder water. Vroeger werd bijvoorbeeld het water dat gebruikt werd voor het schrappen van rode bieten direct afgevoerd. Tegenwoordig hebben we een recirculatiesysteem bedacht waarmee het gebruikte schrapwater nog meerdere malen gerecirculeerd wordt voordat het uiteindelijk afgevoerd wordt. Het recirculatiesysteem is in onderstaande afbeelding weergegeven. Dit heeft als gevolg dat er minder grondstoffen bij de productie gebruikt worden. Hierdoor zorgt Marcelissen ervoor dat ook klanten bij kunnen dragen aan de transitie van een lineaire economie naar een circulaire economie. Wij zorgen er bijvoorbeeld voor dat bepaalde onderdelen lang leverbaar blijven. Dit in combinatie met goed onderhoud zorgt ervoor dat de machines van onze klanten erg lang in gebruik kunnen worden gehouden. Zo had een klant van ons tot voor kort nog een schrapper uit 1970 in gebruik. Oftewel, deze machine is voor meer dan 50 (!) jaar in gebruik geweest. Dit maakt dan ook de cirkel weer rond. Iedereen moet namelijk bijdragen aan deze transitie.
‘’Marcelissen maakt bij de productie van machines gebruik van RVS staal. Een klant van ons heeft een machine al meer dan 50 jaar in gebruik.’’
Tips voor het toepassen van een circulaire economie binnen de voedselverwerkende industrie
Op dit moment zijn consumenten milieubewuster dan ooit te voren. Ook worden consumenten steeds zorgvuldiger in hun voedsel- en drankkeuze. Hierdoor wordt er geacht dat voedselbedrijven steeds duurzamere werkwijzen in hun gehele toeleveringsketen integreren. Op dit moment vinden er op een aantal plaatsen nog lineaire processen plaats binnen onze huidige economie. Dit is nadelig voor onze planeet. Echte duurzaamheid is namelijk niet lineair, maar circulair. Een circulaire economie kan op iedere stap binnen de voedselindustrie worden toegepast. Als dit op een juiste wijze wordt toegepast wordt de verspilling vermindert, wordt de voedselindustrie efficiënter en wordt er door/voor een bedrijf waarde toegevoegd. Echter, het toepassen van een circulaire economie binnen de voedselindustrie is niet eenvoudig. Hierdoor hebben wij een aantal tips voor jou voor het toepassen van een circulaire economie binnen de voedselverwerkende industrie:
Bedenk nieuwe producten. Hierdoor wordt er een nieuw proces ontwikkeld, waardoor een circulaire toepassing al vanaf het begin kan worden toegepast. Op dit moment vinden er bijvoorbeeld experimenten plaats met kunstmatige eiwitten en food 3D printen. Bekijk maar eens via deze link het voorbeeld van Loetje.
Verander de productie. Hierdoor kan de productie in een duurzaam model passen. Het huidige productiemodel dat gebruikt wordt heeft een groot probleem. Dat is afval. Door de productie te veranderen en de productieketens korter te maken kan dit (deels) worden opgelost.
Verkort de distributie. Door de distributie in verschillende stromen in te delen wordt de distributie efficiënter. Een voorbeeld van een verdeling is een landbouw en een stedelijke distributie.
Beïnvloed de keuzes van de consument. Producenten zijn uiteraard volledig zelf verantwoordelijk voor het creëren van een model dat het mogelijk maakt om producten te recyclen. Echter, door het gedrag te beïnvloeden van een consument kan het recyclen van producten gestimuleerd worden. Ook kan een consument bijdragen aan een circulaire economie door zijn/haar eetpatroon aan te passen. Voedselkeuzes van een consument kunnen namelijk zorgen voor een verschuiving van vraag/aanbod.
Wij willen onszelf natuurlijk ook blijven verbeteren. Dit komt omdat we ons momenteel bevinden in een snel veranderende maatschappij die gekenmerkt wordt door volatiliteit, onzekerheid en complexiteit. Hierdoor staan wij ook altijd open voor tips. Dus, heb jij een tip voor ons die wij niet benoemd hebben, maar die wel handig kan zijn bij de transitie van een lineaire naar een circulaire economie? Stuur ons gerust een berichtje! Wij vinden het belangrijk en leuk om van elkaar te leren.